Badanie składu wody – kiedy powinno się je wykonać?

Analiza wody to jeden z pierwszych kroków, który powinno się wykonać, budując dom z instalacjami zasilanymi wodą z własnego ujęcia. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że woda kotłowa, przeznaczona do celów spożywczych (pitna) czy sanitarnych powinna mieć określone parametry. Niestety – woda wydobywana z przydomowej studni bardzo rzadko ma odpowiedni skład fizykochemiczny, niewymagający pewnej korekty – czy to chemicznej, czy w formie filtrowania.

Analiza wody powinna więc każdorazowo poprzedzać wykonanie instalacji przydomowej. Dzięki znajomości parametrów wody pitnej z przydomowego ujęcia można bowiem dobrać odpowiednie filtry do uzdatniania wody. Z jednej strony, woda doprowadzana do domu jest wtedy całkowicie bezpieczna dla zdrowia mieszkańców, a z drugiej – nie przyczynia się do pogorszenia stanu instalacji oraz do niszczenia sprzętów i powierzchni mających styczność z wodą o niewłaściwych parametrach (czajniki elektryczne, pralki, zmywarki, ekspresy do kawy, armatura łazienkowa i kuchenna). Badanie składu wody powinno się wykonywać bezwzględnie po wykopaniu studni, a przed wykonaniem instalacji doprowadzającej wodę do budynku. Takie rozwiązanie ma jeszcze jedną zaletę – dzięki niemu od razu można dopasować odpowiednią metodę uzdatniania wody i uwzględnić ją bezpośrednio w projekcie wstępnym, co minimalizuje koszty późniejszej modyfikacji komponentów (filtrów, zaworów) wchodzących w skład instalacji.

Oprócz sytuacji, w której studnia oraz instalacje dopiero powstają, parametry wody pitnej powinno badać się zawsze wtedy, gdy użytkownicy zauważają zmiany organoleptyczne – gorszy zapach wady, zmieniona gęstość, mętność czy też smak. Badanie jakości wody trzeba także przeprowadzić natychmiast po zauważeniu podrażnień skóry czy rdzawych osadów na armaturze (wynika to z faktu negatywnego oddziaływania niektórych związków i substancji zawartych w wodzie, wpływających na jej właściwości).

Fot. Badanie składu wody to konieczność w przypadku korzystania z własnego ujęcia.

Dlaczego warto regularnie wykonywać badanie wody?

Regularne badanie składu wody pochodzącej z własnego ujęcia powinno odbywać się minimum raz w roku. Dlaczego? Wynika to z faktu, że woda wydobywania ze studni nie ma cały czas takiego samego składu chemicznego. Zależy to od czynników zewnętrznych, wpływających na zawartość poszczególnych substancji. Przykładowo – wysoka zawartość azotynów i azotanów związana jest z przedostawaniem się do domowego ujęcia śladowych ilości ścieków z nieszczelnych szamb, a także deszczówki z pól zanieczyszczonych różnego rodzaju preparatami używanymi w rolnictwie do ochrony uprawianych roślin. Niezwykle powszechnym problemem jest również nadmiar żelaza w wodzie, a także towarzyszącego mu często manganu – związki te są obecne w wodzie na skutek miedzy innymi wymywania skał i przedostawania się takiej cieczy w głębsze warstwy gleby, aż do badanego ujęcia. Po przekroczeniu dopuszczalnej wartości problemem staje się również nadmiar magnezu i wapnia – to właśnie te pierwiastki obecne w wodzie powodują powstawanie niszczącego kamienia – zarówno na armaturze, jak i we wnętrzu urządzeń (na grzałkach pralek czy czajników).

Z uwagi na fakt, że wszystkie wyżej wymienione parametry wody nie są stałe (zmieniają się w zależności od ukształtowania terenu, głębokości wykopanej studni, typu gleby i funkcjonowania całej okolicy), badanie wody w ujęciu domowym należy wykonywać regularnie – dzięki takim kontrolom domownicy mogą mieć pewność, że woda w kranie jest bezpieczna nie tylko dla nich samych i ich rodziny, ale również dla instalacji (wodociągowej, grzewczej) oraz sprzętów AGD. Oprócz żelaza, manganu czy azotanów w wodzie mogą znajdować się również bakterie – zazwyczaj rozwijają się one w wyniku procesów gnilnych, naturalnie zachodzących w przyrodzie – to kolejny powód do przeprowadzania regularnych badań składu wody.

Fot. Regularna analiza wody pozwala na czas wykryć substancje niebezpieczne dla zdrowia i dla instalacji.

Jak wygląda badanie jakości wody i gdzie je wykonać?

Badanie jakości wody można wykonać w najbliższej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, w oddziale sanepidu bądź w prywatnej firmie, specjalizującej się w analizie wody. Oprócz tego taką usługę oferują również firmy zajmujące się produkcją i montażem filtrów do uzdatniania wody – zazwyczaj przy korzystaniu z ich oferty badanie jest bezpłatne. Jak wygląda taka analiza? Dokonuje się jej na podstawie próbki wody dostarczonej do laboratorium – pobranej prosto z kranu lub ze studni.

Parametry wody pitnej, które podlegają badaniu, to przede wszystkim parametry organoleptyczne: barwa (woda nie może mieć koloru – żółty, brunatny lub zielony odcień wskazuje na obecność niepożądanych związków), mętność (jeśli woda nie jest całkowicie przejrzysta, to prawdopodobnie zawarte są w niej zawiesiny organiczne, takie jak iły, gliny, wodorotlenki żelaza czy manganu) oraz zapach (woda nie powinna mieć zapachu – jego obecność sygnalizuje zazwyczaj pojawienie się bakterii gnilnych lub siarkowodoru). Podstawowe badanie składu wody obejmuje również testy na obecność różnego rodzaju bakterii, a w tym bakterii z grupy coli, enterokoków, legionella, clostridium perfringens (niemal każda z nich rozwija na skutek wcześniejszego zanieczyszczenia wody kałem ludzkim czy zwierzęcym, ewentualnie świeżymi ściekami – jest to bardzo niebezpieczne dla zdrowia, więc po uzyskaniu informacji o obecności tych bakterii (zwłaszcza escherichia coli), należy niezwłocznie skontaktować się z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologoczną. Ostatnie parametry badań dotyczą właściwości fizykochemicznych i obejmują kontrolę poziomu pH wody (który powinien mieścić się w granicach 6,8 do 8,5), przewodności elektrolitycznej oraz zawartości pierwiastków, takich jak mangan, żelazo czy magnez oraz innych substancji – chlorków lub azotanów.

Po otrzymaniu wyników badania składu wody, należy zastanowić się, jakie filtry do uzdatniania wody powinny wzbogacić domową instalację. Jeśli w próbce jest zbyt dużo manganu i żelaza, należy zastosować odmanganiacze i odżelaziacze wody. Do niwelowania obecności wapnia i magnezu potrzebne są zmiękczacze, natomiast przy zbyt niskim lub wysokim pH wody stosuje się korektę chemiczną za pomocą odpowiednich środków korygujących.

Fot. Badanie wody można przeprowadzić w najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

Badanie jakości wody w przedsiębiorstwach z różnych branż

W przypadku małych i dużych przedsiębiorstw z różnych branż (spożywczej, chemicznej, komunalnej, farmaceutycznej i innych) do badań stosuje się nieco inne kryteria niż dla gospodarstw domowych. Wynika to z faktu, iż różne przedsiębiorstwa wykorzystują wodę do różnych celów – produkcji czy mycia żywności, sporządzania leków, oczyszczania ścieków, do napełniania instalacji grzewczych czy chłodniczych… Oznacza to, że woda o parametrach spełniających standardy dla przemysłu spożywczego, niekoniecznie sprawdza się na przykład w procesie produkcji szkła czy innych surowców.

Badanie składu wody w różnych przedsiębiorstwach powinno odbywać się regularnie, zgodnie z ogólnie obowiązującymi normami sanepidu (Powiatowych i Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych), które są inne dla każdego rodzaju wody: pitnej, basenowej, w kąpieliskach publicznych, ze źródeł powierzchniowych i innych. To, co powinno skłonić przedsiębiorcę do niezwłocznego przeprowadzenia badania wody, to pozostawianie przez nią rdzawych lub kruchych, białych osadów na instalacjach oraz na armaturze. Niepokojącym objawem jest także powstawanie kamienia kotłowego w przewodach ciepłowniczych, który może prowadzić do zwężenia światła rur, a tym samym do poważnej awarii całej instalacji. Regularne badanie jakości wody pomaga więc przedsiębiorcom nie tylko dobrać odpowiednie filtry, ale również zminimalizować ryzyko wystąpienia kosztownych usterek czy awarii, spowodowanych niedopasowaniem parametrów wody do jej przeznaczenia.